Leergang levenswetenschappen, deel 3: Immunologie

We worden constant bestookt door ziekmakers. Ons afweersysteem moet zeer agressief op kunnen treden om te voorkomen dat we ziek worden, maar veroorzaakt daardoor soms juist ook ziektes. Welke onderdelen van het afweersysteem zijn er allemaal, en hoe werken deze samen?

Deze cursus immunologie is het derde deel van de vierdelige leergang Levenswetenschappen, maar is prima afzonderlijk te volgen.

In de 5 colleges komt aan de orde

- Onderdelen van het afweersysteem: 

Om ons te beschermen tegen allerlei soorten ziekmakers hebben we immunologische organen, cellen, eiwitten en signaalstoffen. Deze onderdelen werken samen in een ingewikkelde choreografie waar makkelijk iets bij mis kan gaan, zoals het ontstaan van chronische ontstekingen. 

In dit college wordt uitgelegd wat de rol is van het beenmerg, de lymfeklieren en de milt, en wat antilichamen, cytokines en microRNA’s zijn.

- Hoe leert het afweersysteem: 

Het afweersysteem heeft een gedegen opleiding nodig om goed op te kunnen treden tegen ziekmakers, zonder het lichaam zelf te veel te beschadigen. 

Toch zijn fouten niet altijd te vermijden en kunnen aandoeningen zoals allergie en auto-immuniteit ontstaan. Maar bijvoorbeeld ook “Long-Covid”.

Wat precies is “self/non-self discrimination”, de “Danger-hypothesis”, en hoe werken vaccins en immunotherapie.

- Huidige kennis en wetenschappelijk onderzoek:

We gebruiken kennis van het afweersysteem voor het corrigeren van immunologische afwijkingen, en voor vaccinaties. Met het groeien van onze kennis zijn er nieuwe zaken mogelijk, zoals het inzetten van mRNA vaccins bij de bestrijding van kanker. 

Immunologische onderdelen, zoals antilichamen, zijn ook van groot belang bij allerlei andere vormen van biomedisch onderzoek.

- Het intracellulaire afweersysteem:

Sinds kort weten we dat in elke cel nog een apart afweersysteem zit om ons te beschermen tegen virussen. Verstoring van deze intracellulaire immuniteit is de grote truc van Corona. Dit systeem is gebaseerd op RNA en recent ontwikkelde kennis van deze RNA-wereld kunnen we gebruiken om mRNA vaccins te maken, maar ook om DNA te manipuleren, bijvoorbeeld via RNAi en CRISPR. 

- Afweer en veroudering.

Bij veel aandoeningen is tegenwoordig een rol van het afweersysteem gevonden, bijvoorbeeld bij diabetes, Alzheimer en veroudering. Wat is die rol precies en wat kunnen we met deze kennis doen. En wat is de rol van bacteriën en virussen met wie we samenleven.