Nieuwe docent aan het woord: Rein Bijkerk

Drs. Rein Bijkerk is militair historicus en tevens gespecialiseerd in de verhouding tussen maatschappij en krijgsmacht. Ook veteranen-gerelateerde thema’s behoren tot zijn werkterrein. Voor HOVO Brabant verzorgt hij in Tilburg in oktober en november een reeks van zes colleges met als titel Het verschijnsel oorlog ontleed.

Met je collegereeks zit je dicht op de actualiteit.
‘Dat klopt met de oorlogen van nu tussen Rusland en Oekraïne en in Gaza. Bovendien dreigt er meer onheil, zowel in het Midden-Oosten als onder andere in Zuidoost-Azië. Maar mijn colleges gaan veel verder dan de actualiteit. Oorlog is een van de belangrijkste krachten in de geschiedenis, moderne staten en samenlevingen zijn erdoor gevormd en vaak tevens door getekend, net als talloze individuele levens. Het is dus een belangrijk én beladen fenomeen dat zorgvuldige aandacht verdient.’

Vanwaar je interesse voor het onderwerp?
‘Ik heb geen militaire achtergrond, daar komt het niet vandaan. Wel hebben familieverhalen veel invloed gehad. Dat geldt, denk ik, voor mijn hele generatie van relatief kort na de oorlog. Zo maakte mijn moeder als meisje van twaalf de slag om Arnhem mee. Haar ouders woonden vlak bij de heftig bevochten Rijnbrug. Als kind hoorde ik haar vaak vertellen over de gesneuvelde jonge Britse soldaten die op straat lagen, over het chaotische vertrek uit Arnhem maar ook over de avontuurlijke evacuatietijd in een vakantiehuisje bij het Veluwse Voorthuizen.’

Daar kwam later een professionele historische belangstelling bij?
‘Zeker. Wat daarbij erg hielp, was dat het vak militaire geschiedenis zich sterk ontwikkelde en daardoor veel interessanter werd. Vroeger was het vooral ‘histoire bataille’, het ging dan over veldheren en veldslagen. Sinds de jaren zeventig en tachtig is er internationaal en in Nederland een bredere, meer maatschappelijke benadering gekomen. Daar ben ik een groot aanhanger van. Het gaat immers evengoed over politieke, economische, sociale en culturele factoren – en over de ervaringen van gewone soldaten en gewone burgers. Deze brede benadering komt volop terug in mijn collegereeks.’

Wat kunnen de cursisten dan verwachten?
‘Stapsgewijs en in onderlinge samenhang komen essentiële onderwerpen aan de orde: ‘oorlog als oerfenomeen’ met inbegrip van sociaal-biologische factoren, ‘oorlog als instrument’ zoals Clausewitz dat bijvoorbeeld verwoordde, de ‘Western way of war’ van meer recente datum en de asymmetrische en hybride oorlogvoering van nu. Vanzelfsprekend wordt ook de actualiteit gevolgd en wordt stilgestaan bij mogelijke toekomstige militaire ontwikkelingen. Eveneens is er aandacht voor de wijze waarop in China van oudsher en vandaag de dag naar het oorlogsinstrument wordt gekeken. Dit alles, nogmaals, vanuit een breed historisch en maatschappelijk perspectief, en met verrassend veel ‘eyeopeners’.

Meer informatie over de cursus van Rein Bijkerk, klik hier